De Tour van 1914. Een eerbetoon in 15 etappes, deel 15 (slot)

15^e etappe  Duinkerken – Parijs over 340 km (26 juli 1914)

Die zaterdag 25 juli 1914 houdt de wereld zijn adem in. Het ultimatum heeft de zaak in Europa op scherp gezet. “DE DREIGENDE OORLOG” kopt de Middelburgsche Courant in vette kapitalen. In Servië wordt druk vergaderd en in Rusland is het besef aanwezig dat ook dat land deels verantwoordelijk is voor de uitkomst van dit ultimatum. De toestand wordt daar als “zeer ernstig” beschouwd. Nogmaals wordt benadrukt dat Rusland zich achter Servië schaart. En tegelijk wordt gezegd dat het ultimatum logisch maar tegelijk fysisch onmogelijk is. We lezen ook dat Oostenrijk-Hongarije direct nadat het ultimatum is afgelopen en Servië niet positief reageert, het mobilisatiebevel geeft en direct met 350.000 man “met volle kracht tot den aanval” zal overgaan. Iedereen voelt dat een oorlog onvermijdelijk is.

Een dag later is het zondag. De laatste etappe is onderweg naar Parijs en in Nederland verschijnt alleen de Nieuwe Rotterdamse Courant. Daarin lezen we dat even na zes uur zaterdagavond het antwoord van de Servische regering op de nota – het ultimatum – van Oostenrijk-Hongarije ingediend. “Het antwoord wordt onbevredigend geacht.” lezen wij. De Oostenrijkse gezant verliet om twintig over zes Belgrado alweer. Wordt het oorlog? Ja het wordt oorlog. Alle betrokken landen mobiliseren hun legers en een paar dagen na de finish in Parijs breekt de oorlog uit. De rest is geschiedenis.

De winnaars

De renners, maar ook de toeschouwers langs de weg, weten nog niet dat ze naar een bijzondere etappe staan te kijken. Het is nog donker als de renners in Café des Arcades in Duinkerken hun handtekening op de startlijst zetten. Gaat het Henri Pelissier dan vandaag lukken om alsnog als eerste in Parijs aan te komen? Of wint Philippe als eerste Belg twee Tours op rij?

Als snel gaat Pelissier in de aanval. Helaas heeft hij pech dat ze het grootste deel van de route een stevige tegenwind hebben. Als eenzame vluchter is hij kansloos tegen het compacte peloton. Hij laat zich terugzakken en besluit te wachten tot ze vlakbij de hoofdstad zijn. Wat zijn nou 110 tellen? Die kan hij zelfs in de laatste kilometers nog pakken. Met nog iets meer dan 20 kilometer te gaan demarreert hij in Marly-le-Roi alsof zijn leven ervan afhangt. Hij gaat op de pedalen staan en kijkt niet achterom. Het is nu of nooit. Als het al een tijdje stil achter hem is, durft hij pas om te kijken. Het is hem gelukt. Nu doorfietsen en hopen dat de voorsprong genoeg is. Als hij bij Saint-Cloud de brug over de Seine overgaat wordt hij verrast door een haag van enthousiaste fans. Helaas helpen deze fans hem niet. Integendeel, de ruimte om tussen de toeschouwers door te fietsen is zo smal dat Pelissier bijna stil komt te staan. Hij probeert te schreeuwen dat ze aan de kant moeten om hem te laten winnen. Maar zijn stem weigert dienst. Een grote machteloosheid overvalt hem. Achter zijn ogen voelt hij dat hij niet gaat winnen. Als de eerste tranen over zijn wangen stromen, ziet hij drie renners aankomen. Aan kop herkent hij direct zijn grote rivaal Thys. Gevieren rijden zij naar de finish. Pelissier heeft nog wel de kracht om de etappe te winnen. Philippe Thys wint echter zijn tweede Tour de France. De voorsprong van 1’50” is tot dan toe de kleinste ooit in de Tour de France en dit record zal standhouden tot 1956*. Hoewel er uiteindelijk niets in het klassement verandert, is dit toch een bijzondere etappe geweest. Het is de allerlaatste etappe van voorlopig de laatste Tour. Pas in 1919 zullen de renners elkaar weer tegenkomen. Tenminste de renners die de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog overleven.

De Tour van 1914 is een bijzondere Tour. Uiteraard vanwege de vele verliezers. Maar ook vanwege de vele winnaars uit het verleden en de toekomst. Aan deze Tours doen veel oud-winnaars en toekomstige winnaars van ‘s werelds beroemdste ronde mee:

Louis Trousselier (winnaar 1905)

Louis Petit-Breton** (winnaar 1907 & 1908)

François Faber** (winnaar 1909)

Octave Lapize** (winnaar 1910)

Gustave Garrigou (winnaar 1911)

Odile Defraye (winnaar 1912)

Philippe Thys*** (winnaar 1913, 1914, 1920)

Firmin Lambot (winnaar 1919, 1922)

Leon Scieur (winnaar 1921)

Henri Pelissier (winnaar 1923)

Lucien Buysse (winnaar 1926)

** Helaas zijn deze winnaar ook verliezers

*** We zullen nooit weten of Philippe Thys de beste wielrenner alle tijden geworden zou zijn. Vier kansen op een Tourzege zijn hem ontnomen en dat had zijn totaal van drie makkelijk op 5, 6 en misschien zelfs 7 overwinningen kunnen brengen. Zeker ook gezien de kracht van de ploeg waarin hij rijdt. De ploeg Peugeot wint 12 van de 15 etappes en tien van haar renners staan bij de beste 13 in het eindklassement van de Tour van 1914.

De verliezers

Maar liefst 17 wielrenners die in Parijs aan de start staan, overleven de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog niet. Allemaal hebben zij een kort eerbetoon gekregen. Hier staan zij nog een keer onder elkaar:

Felix Preignac

Auguste Pierron

Pierre Stabat

Louis Bonino

Maurice Dejoie

Auguste Garnier

Emile Wirtz

Georges Tribouillard

René Cottrel

Henri Alavoine

Emile Lachaise

Emile Guyon

Emile Engel

Lucien Petit-Breton

Octave Lapize

Pierre Vugé

Francois Faber

Daarnaast sterven er in de oorlog nog veel meer wielrenners. Ik heb kort nog twee Fransen, een Duitser en een Oostenrijker het woord gegeven:

Auguste Trousselier

François Lafourcade

Alwin Vater

Ernst Franz

Enkele andere bekende wielrenners die na 1918 nooit meer op de fiets zullen stappen zijn:

Carlo Oriani; Italiaan en in 1913 winnaar van de Giro

Georges Parent: Fransman en oud-wereldkampioen stayeren op de baan

Emile Friol: Fransman en oud-wereldkampioen sprint op de baan

Marcel Kerff: Belg en 6^e in de Tour de France van 1903

* In de Tour de France van 1956 is het tijdsverschil tussen winnaar Roger Walkowiak en nummer 2 Gilbert Bauvin slechts 1’25”. Het allerkleinste verschil wordt gemaakt in de Tour de France van 1989. Greg Lemond heeft aan het eind 8 seconden voorsprong op Laurent Fignon.

Ik heb heel veel gehad aan:

de site Renners in de Grote Oorlog

het boek: The Shattered Peloton: The devastating impact of world War I on the Tour de France (Graham Healy)

De Tour van 1914. Een eerbetoon in 15 etappes, deel 12

12^e etappe  Genève – Belfort over 325 km (20 juli 1914)

We lezen steeds vaker dat er overal in Europa voorbereidselen voor een oorlog worden getroffen. In het Nieuwsblad van het Noorden van 20 juli lezen we dat Rusland 44 legerkorpsen bezit, waarvan er 32 naar de Russisch-Duitse en Russisch-Oostenrijkse grens gezonden kunnen worden. Dit lezen we omdat de Franse premier Poincaré op dat moment in Sint-Petersburg is. Dit bezoek zet weer kwaad bloed in Duitsland. Elders lezen we dat er geruchten zijn dat Duitsland opnieuw een legeruitbreiding voorbereidt, nu met 40.000 man. Ondertussen wordt wel steeds over maanden gesproken als het gaat om oorlogsvoorbereidingen en geen van de landen zegt zelf aan te gaan vallen.

Wat betreft de kern van het conflict, Servië, zien we steeds meer internationale druk. Het kelderen van de beurs van Wenen wordt weliswaar verontrustend genoemd, maar de eigenbelangen om vrede te handhaven worden toch nog als groter gezien.  We lezen dat Berlijn waarschuwt Servië de ‘billijke eischen’ van Oostenrijk-Hongarije niet te verwerpen. Ondertussen weerspreekt Servië dat het militaire voorbereidselen aan het treffen is. Volgens sommige bronnen is het Servische leger met 110.000 man al op halve oorlogssterkte. We lezen ook dat de onderzoeken naar de moord op Franz-Ferdinand nog zeker twee a drie weken gaan duren. Al is wel duidelijk dat Belgrado achter de moordplannen zit. Heel bizar is het nieuws dat de Duitse Rheinische Metaalwaren en Machinefabriek Ehrhardt te Dusseldorf een overeenkomst met de Servische regering heeft gesloten om munitie te leveren. Of hebben we hier te maken met een gevalletje zand-in-de-ogen-van-Frankrijk?

Niet alle kranten in Nederland nemen de oorlogsdreiging trouwens serieus. In het Geïllustreerd Zondagsblad dat bij de Tilburgsche Courant hoort wordt al dit nieuws onder de kop ‘Komkommertijd’ geplaatst. De Tour nadert ondertussen Elzas-Lotharingen.

De winnaars

De rit van vandaag gaat door de Jura en de zuidelijke Vogezen. Aan het slot van de rit moet de beroemdste berg van dit gebergte, de Ballon ‘d Alsace worden bedwongen. Een groep van drieëndertig renners komt gezamenlijk aan bij de voet van deze ronde berg. Zoals aan het begin van elke beklimming stappen de renners af om hun achterwiel andersom te zetten. In 1914 is er nog geen derailleur en heeft elke fiets een achterwiel met aan beide kanten een tandwiel. Voor de beklimming wordt het kleine tandwiel vervangen door het grote. Dit is normaliter een handeling van  ongeveer een minuut. Alleen aan de voet van de Ballon d’Alsace gaat het mis bij klassementsleider Philippe Thys. Hij krijgt zijn achterwiel er niet goed in en een voor een rijden de renners van hem weg. Als hij na minuten worstelen eindelijk vertrekt, is ook de laatste van het groepje al uit het beeld verdwenen. Voorin zien Henri Pelissier en Jean Alavoine hun kans schoon. De handen ineen slaand, proberen zij hun voorsprong uit te bouwen. In de afdaling blijven ze bij elkaar en het lijkt een sprint tussen beide Fransen om de etappezege te gaan worden als Alavoine lek rijdt. Henri Pelissier wint zodoende gemakkelijk deze rit en Alavoine volgt op iets meer dan een minuut als tweede. Hoopvol kijken zij naar de finish. Is er nog Franse hoop op de eindzege? Philippe Thys is ondertussen aan een indrukwekkende klim begonnen. Een voor een raapt hij de renners op. Mannen als Eugene Christophe, Francois Faber, Leon Scieur en Firmin Lambot lijken stil te staan als hij ze passeert. Ook in de afdaling neemt hij alle risico’s. Met een achterstand van slechts twee minuten en 37 seconden komt hij in Belfort aan. Glimlachend kijkt hij in het teleurgestelde gezicht van Henri Pelissier. Zijn tweede Tourzege is alweer een stapje dichterbij.

De verliezers

Zeventien renners die in Parijs aan deze 12^e Tour de France begonnen overleven uiteindelijk de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog niet. Het totale aantal wielrenners dat de oorlog niet overleeft is veel groter. Hieronder twee wielrenners, een onbekende en een iets bekendere, uit het Belle Epoque die ook op de Europese slagvelden sneuvelen.

Zo is daar Lucien Auguste Trousselier. Deze op 30 augustus 1891 in Parijs geboren renner, was de jongste van vijf fietsende broers. Van Auguste zijn helaas geen uitslagen bekend. Zijn tien jaar oudere broer Louis Trousselier is de winnaar van de Tour de France van 1905. Een andere broer, Andre Trousselier wint in 1908 Luik – Bastenaken – Luik. Auguste is in september 1914 fietsend soldaat bij het 119^e infanterieregiment. Op 26 september sneuvelt hij bij Ferme du Luxembourg, iets ten noordwesten van Reims. Nadat bij de Slag om de Marne de snelle Duitse opmars tot staan is gebracht, vindt hier tussen 12 en 21 september 1914 de Slag om de Aisne plaats. Het resultaat is tienduizenden doden en loopgraven aan beide kanten. Eigenlijk kan gezegd worden dat de loopgravenoorlog hier is begonnen. Ook na de slag wordt hier nog gevochten en vallen dagelijks honderden slachtoffers. Zo ook op die 26^e september.

François Lafourcade is wel een echte Tourrenner. Tussen 1906 en 1912 doet hij maar liefst zeven keer achter elkaar de Ronde van Frankrijk mee. Drie keer rijdt hij de Tour ook helemaal uit, zonder echter een etappe te winnen of hoog in het klassement te eindigen. Toch komen we zijn naam in de annalen van de Tour tegen. In de Tour van 1910 wordt voor het eerst een heuse bergetappe verreden.  De 10^e etappe van Luchon naar Bayonne gaat over vier nog steeds legendarisch cols. De Tourmalet, de Aspin, de Peyresourde en de Aubisque moeten in die volgorde worden bedwongen. Dit is de etappe van Octave Lapize, die op de eerste drie cols als eerste bovenkomt. Maar tot verbazing van iedereen komt hij niet als eerste boven op de laatste col, de Aubisque. De organisatoren denken even met een toerist te maken te hebben, als Lafourcade als eerste deze col bedwingt. Op het moment dat hij aan de afdaling begint, wordt hij pas herkend. De Fransman die uit deze omgeving komt en de bergen dus vrij goed kent, moet zijn inspanning wel met een inzinking bekopen. In de afdaling komt hij de man met de hamer tegen en wordt door vier man ingehaald. Octave Lapize wint de etappe, maar Lafourcade wordt toch nog knap vijfde op ‘slechts’ 10 minuten achterstand, zijn beste prestatie in zeven jaar Tour de France!

De op 8 november 1881 in Lahonton geboren Lafourcade neemt aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, net als veel van zijn collega’s dienst. Als sergeant van het 22^e regiment Artillerie is hij vanaf 1915 gedetacheerd bij de 1^e Groupe d’Avion, in het 485^e eskadron. Hij vliegt in een Voisin VIII.  Op 10 augustus 1917 vliegt zijn vliegtuig bij de landing in brand. Hij probeert nog uit het vliegtuig te springen. Zwaargewond wordt hij opgenomen in het ziekenhuis van Eu in het noorden van Normandië. Daar overlijdt hij dezelfde avond aan zijn verwondingen. Hij is begraven op het militaire kerkhof van Eu.

 

 

Ik heb heel veel gehad aan:

de site Renners in de Grote Oorlog

het boek: The Shattered Peloton: The devastating impact of world War I on the Tour de France (Graham Healy)

 

De Tour van 1914. Een eerbetoon in 15 etappes, deel 10

10^e etappe  Nice – Grenoble over 323 km (16 juli 1914)

“Geen gevaar voor oorlog.” kopt het dagblad de Tijd bij een kort artikel waarin wordt gemeld dat de Minister van Oorlog van Oostenrijk-Hongarije met vakantie gaat. Is dit ijdele hoop of is het grootste gevaar op escalatie echt geweken? In het Nieuwsblad van het Noorden lezen we dat het Hongaarse Huis van Afgevaardigden over de betrekkingen met Servië heeft vergaderd. De verhouding tot Servië dient opgehelderd en ook de bejegening door de Serven van de Oostenrijks-Hongaarse bevolking in Belgrado is reden tot zorg. Voorlopige conclusie is dat oorlog niet onvoorwaardelijk de oplossing tot het conflict hoeft te zijn. Ligt hier de sleutel voor de vrede?

We lezen ook over de zorgen die in Parijs heersen over de staat van het Franse leger en de verdediging aan de oostgrens. Er wordt verzekerd dat eind 1915 het Franse leger bijna net zo sterk is als het Duitse leger nu. De New York Times meldt dat de Duitse staatsbank geld vasthoudt om in geval van oorlog voldoende financiële middelen achter de hand te hebben. Dit zou wel een teken zijn dat Berlijn rekening houdt met een oorlog. Opzienbarend is ook het telegram van de Duitse kroonprins aan een gepensioneerde luitenant-kolonel. Waarin hij spreekt over de Franse wraakzucht en Russische expansiedrift. “Feitelijk is deze voorbereiding niet meer te onderscheiden van gereedheid voor den oorlog en in het voorjaar van 1915 zal deze zoo volledig zijn, dat men iederen dag het binnenrukken kan verwachten van zoo geweldige legers als in Europa, ja op de gehele aarde, nog nooit aanschouwd zijn. Dan zal voor het Duitse Rijk en voor zijn bondgenooten de Schicksalsstunde slaan.” Dat er oorlog komt is dus duidelijk. Is de datum bedoeld als zand in de ogen van de Triple Entente of serieus bedoeld? Het past wel bij de tactiek van de overrompeling volgens von Schlieffen. De Tour de France gaat ondertussen de laatste fase in.

De winnaars

Deze etappe was eindelijk weer een kolfje naar de hand van Henri Desgranges. Blij dat hij na de Pyreneeën, drie jaar geleden ook de Alpen in de Tour heeft genomen. Vandaag gaat het dwars door de Alpen naar Grenoble. Naast de verwachte strijd, zijn er ook veel valpartijen. Zo knallen de nummers drie en vier uit het klassement, de Belg Jean Rossius en de Fransman Jean Alavoine in de afdaling van de la Colle-Saint-Michel tegen elkaar en komen ten val. Alavoine weet terug in de kopgroep te komen, maar Rossius verliest het contact en zijn derde plaats. Een groepje van vier, met daarin Henri Pelissier en Philippe Thys gaat gezamenlijk over de laatste klim van de dag, de 1246 meter hoge Col Bayard en van deze vier in Pelissier de snelste in de sprint. Hij wint daarmee zijn eerste etappe dit jaar, maar wint geen tijd op zijn grootste rivaal Thys. Aan de ene kant kan Desgrange tevreden zijn over de rit van vandaag, aan de andere kant is de top van het klassement al lange tijd hetzelfde. Komt hier nog verandering in?

De verliezers

Onderweg door de Alpen stappen ‘slechts’ vijf man af. Dit zijn echter niet de minsten. In de Tour van 2014 stapten binnen een week drie oud-winnaars af. In de Tour van 1914 zijn dat twee oud-winnaars en een toekomstige op een dag. Zo is daar Odile Defraye. Hij wint in 1912 de Tour de France en een jaar later ook nog eens Milaan-San Remo. Dit jaar kan hij de eerste vijf etappes goed meekomen. In de 5^e etappe wordt hij zelfs tweede. Een dag later verliest hij in de Pyreneeën echter bijna een uur en op weg naar Nice wordt hij door de hitte bevangen. Na een martelgang langs de boorden van de Middellandse Zee, komt hij ruim vier uur na de winnaar binnen. Hij weet dan al dat hij dit jaar Parijs niet gaat halen. Na de oorlog start Defraye nog drie keer in de Tour. Elke keer stapt hij al voor de Pyreneeën af.

Ook voor de 21-jarige Lucien Buysse is dit de laatste dag in de Tour de France. De pas 21-jarige broer van Marcel Buysse is bezig aan zijn eerste Tour en nog niet in de vorm die hij in de jaren ‘20 tentoon zal spreiden. In 1924 en 1925 heeft hij de pech dat hij in de ploeg van de Italiaan Ottavio Bottecchia fietst. Hij wordt respectievelijk derde en tweede achter zijn winnende kopman. In 1926 besluit hij in de zwaarste etappe die ooit in de Tour is gereden voor zijn eigen kansen te gaan. Bottecchia stapt die dag af en Buysse legt de basis voor zijn eerste en enige Tour-zege.

De derde renner die afstapt is de winnaar van 1910. Octave Lapize wordt op 24 oktober 1887 geboren in Montrouge. Voordat hij prof wordt behaalt hij al menig wielersucces. In 1907 wordt hij Frans kampioen veldrijden en op de Olympische Spelen van 1908 in Londen wint hij een bronzen medaille op de 100 kilometer op de baan. Als prof wint hij tussen 1909 en 1911 drie keer achter elkaar Parijs – Robaix. Ook wint hij drie keer Parijs – Brussel en een keer Parijs – Tours. Als hij in 1910 de Tour de France wint, pakt hij ook vier etappezeges. Daarna start hij nog vier keer in de Tour, maar haalt hij geen enkele keer Parijs. Wel wint hij nog twee etappes. Een paar weken na zijn afstappen breekt de oorlog uit en meldt hij zich als vrijwilliger bij het Franse leger. In het begin is hij ingedeeld bij de infanterie. Onder de indruk van de heldendaden van de Franse vliegenier Georges Guynemer* melde hij zich in de loop van de oorlog bij de luchtmacht. Tijdens een lesvlucht op 14 juli 1917 wordt zijn vliegtuig plotseling door vier Duitse vliegtuigen opgemerkt. Vlakbij Flirey, boven het front ten noordoosten van Nancy wordt hij neergehaald. Zwaargewond wordt hij naar het ziekenhuis van Toul gebracht, waar hij diezelfde dag aan zijn verwondingen overlijdt. Nadat hij eerst korte tijd op de militaire begraafplaats van Toul heeft gelegen, wordt hij op verzoek van zijn familie een paar maanden later herbegraven in Villers-sur-Marne.

 

* Georges Guynemer kreeg een sterrenstatus toe hij in luchtduel uitvocht met de Duitse held Ernst Udet. Toen hij merkte dat de machinegeweren van de Duitser dienst weigerden besloot hij niet verder te vechten. Hij groette zijn tegenstander en vloog terug naar de basis.  Hij sneuvelde op 11 september 1917 boven de Belgische loopgraven nabij Poelkappelle. Daar werd ook een standbeeld voor hem opgericht. Het verhaal gaat dat Ernst Udet en enkele collega-vliegers daar na de oorlog bloemen zijn komen neerleggen uit eerbied voor hun vroegere tegenstander.

De Tour van 1914. Een eerbetoon in 15 etappes, deel 7

7^e etappe Luchon – Perpignan over 323 km (10 juli 1914)

De hitte die de renners in de Tour teistert, zegt nog niet veel over de oplopende temperatuur in Europa. Nu de kroonprins en zijn vrouw zijn begraven beginnen de onderzoeken naar de moord. Wie zitten hier achter? In hoeverre is Belgrado en dus Servië verantwoordelijk? Een Duitse krant weet te melden, lezen wij in de Nieuwe Tilburgsche Courant, dat alle beschaafde staten tegen een groot Servendom zijn. Want dat is schadelijk voor de ‘Europeesche vrede.’ Opmerkelijk dat in dit verband wel Engeland, maar niet Frankrijk en Rusland worden genoemd. In diezelfde Nieuwe Tilburgsche Courant lezen we dat de Weense correspondent van de Echo de Paris weet te melden dat Oostenrijk-Hongarije geen oorlogszuchtige bedoelingen heeft. Maar de oorlog die onvermijdelijk gaat komen is soms toch al iets zichtbaarder. In het Bataviaasch Nieuwsblad staat dat de Russische landweeroefeningen en proefmobilisaties in Oostenrijk worden gezien als een poging om ‘Servië in den rug te dekken.’ Iets verderop lezen we dat in Berlijn Servische studenten zijn aangehouden met revolutionaire geschriften. De renners in de Tour maken zich voorlopig alleen nog maar druk of ze genoeg te drinken hebben onderweg.

De winnaars

De blijdschap van Henri Desgrange duurde helaas slechts één dag. Ondanks bergen als de Col de Portet d’Aspet en de Col de Puymorens vonden de toppers het te heet om elkaar het vuur te na aan de schenen te leggen. De top drie komt in een groepje van vijf over de finish in Perpignan. De etappe wordt gewonnen door Jean Alavoine, de oudere en succesvollere broer van de al eerder gememoreerde Henri Alavoine. Hij stond in de Tour van 1909 al op het podium, door als derde in Parijs aan te komen. Ook dit jaar wordt hij derde. Na de oorlog, waarin hij dus zijn broer verliest, wordt hij zelfs nog twee keer – in 1919 en 1922 – tweede. Beide keren achter de Belg Firmin Lambot. Wat betreft etappezeges in de Tour de France staat hij op de achtste plaats aller tijden met maar liefst 17 overwinningen. In 1920 waagt hij zich zelfs de grens over naar Italië en wordt 3^e in de Giro van dat jaar, waarin hij ook een etappe pakt. Achter Alavoine wordt Marcel Buysse vandaag tweede. De Belg is ook iemand om rekening mee te houden, want vorig jaar werd hij in zijn tweede Tour derde, nadat hij een jaar eerder bij zijn debuut gelijk vierde was geworden. Al had hij gisteren bijna  veertig minuten moeten toegeven op de aanvoerder van de ranglijst, Philippe Thys die vandaag derde wordt. De top vijf wordt gecomplementeerd met de verliezers van gisteren, Henri Pelissier en Jean Rossius.

De verliezers

Op iets meer dan een uur komt vandaag de Zwitser Emile Guyon als 24^e binnen. Als tweedejaars prof rijdt hij dit jaar zijn eerste Tour de France. Naarmate de Tour vordert lijkt hij steeds beter te gaan rijden. Hij komt uiteindelijk als 43^e op bijna 31 uur achterstand in Parijs aan. Hoewel hij uit het neutrale Zwitserland komt, meldt hij zich aan het begin van de oorlog als vrijwilliger aan. Waarschijnlijk is hij bevriend met collega Henri Alavoine. Hij wordt ook piloot bij de ‘1^e groupe Aviation MPLF’. En net als Henri Alavoine stort hij neer in de buurt van Pau. Ruim twee jaar later, slechts twee maanden voor het einde van de oorlog, overlijdt Emile Guyon in de rang van korporaal op 6 september 1918 als ook zijn vliegtuig neerstort.

 

 

 

Ik heb heel veel gehad aan:

de site Renners in de Grote Oorlog

het boek: The Shattered Peloton: The devastating impact of world War I on the Tour de France (Graham Healy)

 

De Tour van 1914. Een eerbetoon in 15 etappes, deel 6

6^e etappe Bayonne – Luchon over 326 km (8 juli 1914)

Ook als de Tour de Pyreneeën intrekt valt het met de oorlogsdreiging in de Nederlandse kranten reuze mee. Er is wel sprake van animositeit tussen Servië en Oostenrijk-Hongarije. Er komen meldingen binnen van bijvoorbeeld gewelddadigheden tegen Serven binnen de grenzen van de Donau-monarchie. Zo raadt men Serven af naar Oostenrijks-Hongaarse badplaatsen te gaan, “wijl zij daar vermoedelijk aan chicanes blootstaan.” Maar nergens wordt gesproken over een uit de hand lopen van dit conflict. Over een actie bij het Servisch consulaat in Amsterdam waar het Servisch wapenschild is vervangen door een in bloed gedrenkte lap wordt laconiek bericht. “Oorlog met Servië dus?” Luidt het cynische commentaar van de krant op dit bericht. Cynisch, want het bericht wordt afgesloten met de conclusie dat het hier “een laffe aardigheid of kwajongensstreek” betreft. De renners in de Tour zullen dus ook weinig meekrijgen van het naderende onheil.

De winnaars

Vandaag krijgt Henri Desgrange dan zijn zin. Dit is de reden waarom hij enkele jaren geleden de Pyreneeën heeft opgenomen in de Tour de France. Eindelijk krijgt hij zijn strijd en ontstaan er duidelijke tijdsverschillen. De vier bergen die vandaag moeten worden bedwongen zijn zo klassiek dat ze eigenlijk ieder jaar in de Tour de France moeten worden opgenomen. En dan in de volgorde zoals ze ook in 1914 worden bedwongen. Eerst de Col d’Aubisque, daarna de Col du Tourmalet, vervolgend de Col d’Aspin en tenslotte de Col de Peyresourde. In 1914 zijn de wegen over deze passen nog onverhard en moet de derailleur nog worden uitgevonden.

Henri Pelissier heeft bedacht dat dit zijn dag gaat worden. Al op de flanken gaat hij samen met de winnaar van de twee voorgaande etappes, Oscar Egg op avontuur. Op de top is hun voorsprong zo groot dat Pelissier virtueel bovenaan staat. Met nog drie beklimmingen te gaan lijkt hij hier de Tour te gaan beslissen. Tijdens de beklimming van de Tourmalet komt Pelissier echter de man met de hamer tegen. Sinds Jan Ullrich in 1998 de Tour naar Les Deux Alpes zo de Tour aan Pantani verloor, weten wij dat dit een hongerklop is. Totaal zonder energie grabbelt hij drie kilometer omder de top naar het eten in zijn zakken. Zelfs de kracht in zijn vingers is weg en meer dan de helft valt op de grond. Hij probeert door te klimmen, maar is alle snelheid kwijt en valt op het gras langs de kant van de weg. Een voor een wordt hij, zonder dat hij het merkt, door alle favorieten ingehaald. Met de fiets aan de hand wandelt Pelissier naar de top om in de afdaling langzaam weer een beetje op krachten te komen. Helaas voor Pelissier overkomt hem tijdens de beklimming van de Aspin hetzelfde. Hij is zo kapot, dat hij in het zachte gras in slaap valt. Als zijn teammaat Emile Georget hem even later niet achterop was gekomen en hem niet had wakker gemaakt, zou hij daar misschien wel de nacht hebben doorgebracht. Nu lijkt hij helemaal hersteld.  Op weg naar Luchon slaagt hij er nog in menig concurrent bij te halen en komt hij toch nog als vierde over de streep. De etappe wordt gewonnen door de Belg Firmin Lambot. Die heeft een voorsprong van ruim zeven minuten op zijn landgenoot Philippe Thys. Hij is nu alleen leider in het klassement, want Jean Rossius verliest vandaag bijna een uur op hem. Thys pakt ook ruim een half uur op de Henri Pelissier die nu tweede staat, maar de Tour vandaag verloren lijkt te hebben.

De verliezers

De Tour van 1914 zit niet alleen vol met helden uit het verleden, maar ook helden van de toekomst laten hier hun gezicht zien. Een van die toekomstige helden is de Italiaan Constante Girardengo. Hij is op dat moment al tweevoudig Italiaans kampioen en zou nog zeven titels aan zijn palmares toevoegen. Daarnaast zal hij zes keer Milaan – San Remo en drie keer de Ronde van Lombardije op zijn naam schrijven. Ook als ronderenner wordt hij een van de groten uit de Italiaanse wielergeschiedenis met twee keer de eindwinst in de Giro, waar hij ook nog 30 etappes zal gaan winnen. Maar deze dag door de Pyreneeën is zijn allerlaatste ooit in de Tour de France. Na weer een valpartij houdt hij het voor gezien en keert hij definitief terug naar Italië.

Een andere renner die vandaag afstapt is de Fransman Emile Lachaise. Hij is op 13 oktober 1880 in Lyon geboren en sinds 1909 beroepsrenner. Hij is het totaal oneens met Henri Degrange dat de Pyreneeën een goede aanvulling zijn op het Tour-parcours. In 1909 haalde hij Parijs en werd hij knap 20^e achter winnaar Francois Faber. In 1910 is hij er niet bij en vanaf 1911 stapt hij in elke Tour af op het moment dat de weg te steil omhoog gaat. Geen enkele keer slaagt hij erin de Pyreneeën te bedwingen. Zo ook in 1914. Helaas staat nergens in de annalen wanneer hij precies is afgestapt. Heeft hij de Aubisque nog bedwongen? Dwong de duisternis hem de Tourmalet met de fiets aan de hand af te dalen? We zullen het helaas nooit weten. Ruim een jaar later, Emile Lachaise is dan sergeant bij de 10^e compagnie van het 52^e regiment Infanterie, raakt hij op de eerste dag van de 2^e Slag van de Champagne vermist in de buurt van Tahure. Deze slag begint op 25 september 1915. Joffre zet het 2^e en 4^e leger onder leiding van generaal de Castelnau in om tussen Aubérive en Massige de vijand te breken. Over een lengte van 24 kilometer wordt drie dagen lang onafgebroken op de Duitsers geschoten. Op de avond van de 27^e zijn de Fransen vier kilometer opgeschoten, maar van een beslissende overwinning is geen sprake. Tegenover de 25.00 Duitse gevangenen staan 138.000 doden, gewonden en vermisten aan Franse kant. Een van die vermisten is de oud-wielrenner Emil Lachaise. Zijn overlijden wordt op 30 april 1920 officieel door de uitspraak van een Franse rechtbank. Zijn botten liggen misschien nog ergens onder de grond of tussen de duizenden andere anonieme botten in het ossuarium van Sommepy – Tahure.

 

Ik heb heel veel gehad aan:

de site Renners in de Grote Oorlog

het boek: The Shattered Peloton: The devastating impact of world War I on the Tour de France (Graham Healy)