Strange Fruit- Billie Holiday (Lynchen en racisme in de VS)

RACISME in de VS

Strange Fruit

Southern trees bear a strange fruit,

Blood on the leaves and blood at the root,

Black body swinging in the Southern breeze,

Strange fruit hanging from the poplar trees.

Pastoral scene of the gallant South,

The bulging eyes and the twisted mouth,

Scent of magnolia sweet and fresh,

And the sudden smell of burning flesh!

Here is a fruit for the crows to pluck,

For the rain to gather, for the wind to suck,

For the sun to rot, for a tree to drop,

Here is a strange and bitter crop.                        Lewis Allan

Vreemd ooft

De bomen in het zuiden dragen vreemde vruchten

bloed op de bladeren en bloed aan de wortels

zwarte lijven bengelen in de zuiderse bries

vreemde vruchten hangen aan de populieren.

Een landelijk tafereel in het gallante Zuiden

uitpuilende ogen, verwrongen mond

de geur van magnolia zoet en fris

en dan plots de geur van brandend vlees!

Dit zijn vruchten waarvan de kraaien plukken

waarvan de regen oogst, waaraan de wind zuigt

die rotten in de zon, die vallen van de bomen

dit is een vreemd en bitter ooft.                        Karel D’huyvetters

Toen Christa Jonkergouw mij dit lied voorstelde moest ik direct aan een foto denken uit het fotoboek CENTURY. Daarin staan de meest opzienbarende foto’s van de 20^e eeuw. Bij 1919 heb ik al jaren een bladwijzer zitten omdat daar wat mij betreft de meest indrukwekkende foto uit het hele boek staat. Daarop is een grote groep blanke Amerikanen rond een brandstapel te zien. Op de brandstapel ligt het verbrande lijk van de Afro-Amerikaan William Brown die kort daarvoor is gelyncht. Het meest aangrijpend vind ik het feit dat men erbij staat alsof men is gefotografeerd tijdens een dagje aan het strand. Een lynchpartij was blijkbaar de normaalste zaak van de wereld. Wat schetst mijn verbazing toen ik dit weekend de NRC opensloeg. Op pagina 4 van Opinie & Debat was een foto van diezelfde lynchpartij afgebeeld. Toeval?

Dit verhaal begint in 1861. Abraham Lincoln is net gekozen tot 16^e president van de Verenigde Staten. Hij is sterk tegenstander van uitbreiding van de slavernij in de territories. Dit zijn de nieuw te vormen staten in het mid-westen van de VS. Als gevolg van dit conflict scheiden de Zuidelijke staten zich af van de rest van de VS en dit leidt tot de Amerikaanse Burgeroorlog. Na vier bloedige jaren wordt deze door de Noordelijke staten gewonnen en wordt het 13^e Amendement aangenomen. Hierin staat dat de slavernij in de gehele Verenigde Staten wordt afgeschaft. Via de zogenaamde Reconstructie wil Lincoln dit met dwang gaan opleggen aan de Zuidelijke staten. Veel tijd om eraan te werken krijgt hij niet. Vijf dagen na de overgave door generaal Robert E. Lee, wordt hij vermoord. Op Goede Vrijdag 14 april 1865 schiet John Wilkes Booth hem in het Ford’s Theatre in Washington een kogel door het achterhoofd. Zijn opvolgers gaan door met de Reconstructie tot in 1877 Hayes met behulp van de Zuidelijke Staten tot president wordt gekozen. Hij trekt alle federale troepen terug uit het zuiden en stopt met de Reconstructie. In de daaropvolgende periode worden er allerlei zogenaamde Jim Crow-wetten aangenomen die de ongelijkheid tussen blank en zwart juist benadrukken. Er is weliswaar geen slavernij meer, maar het racisme viert hoogtij.

Tussen grofweg 1890 en 1915 wordt zo de discriminatie door burgers en lokale overheden van de zwarte landgenoot steeds uitgebreider gelegaliseerd. Gescheiden bus- en treinvervoer waarbij zwarten achter in de bus moeten plaatsnemen en altijd plaats moeten maken voor een blanke medepassagier, uitgaansgelegenheden die niet toegankelijk zijn voor zwarten, scholen voor alleen maar blanken. Daarnaast vinden er veelvuldig lynchpartijen plaats. De blanke bevolking neemt in zulke gevallen het recht in eigen hand, al dan niet gesteund door de witte puntmutsen van de Ku Klux Klan. Een in hun ogen schuldige zwarte Amerikaan wordt na een kort showproces opgehangen en naderhand vaak verbrand. Zo ook in 1919 in Omaha, Nebraska waar de foto uit de inleiding is gemaakt. En dat is slechts één van de meer dan twintig steden in de VS waar tijdens die ‘Red Summer of 1919’ zwarte Amerikanen worden gelyncht en verbrand.

Tegen dit soort lynchpartijen en het bijbehorende racisme komt in de latere decennia steeds meer verzet. Zo ook in 1938 in het gedicht ‘Strange Fruit’ van Lewis Allen (pseudoniem van Abel Meeropol). Nadat dit op muziek is gezet, wordt het voor het eerst uitgevoerd door Billie Holiday*. Vooral na de Tweede Wereldoorlog, die zonder de massale inzet van zwarte Amerikaanse soldaten nooit zo succesvol zou zijn beëindigt, komt het zwarte burgerrechtactivisme echt goed op gang. Personen als Rosa Parks, Martin Luther King, Malcolm X en vele anderen zorgen ervoor dat de zwarten langzaam maar zeker overal in de Verenigde Staten gelijke rechten krijgen. Is dit proces met de verkiezing van de eerste zwarte president voltooid? Nee, nog lang niet. Het feit dat de foto van een lynchpartij uit 1919 een kleine eeuw later in de krant staat, zegt meer dan genoeg.

* In ‘The Lady Sings The Blues’ claimt zij het co-auteurschap voor dit gedicht/lied. Maar dat feit is ontsponnen aan de rijke fantasie van Billie Holiday, die ook nog eens gevoed werd door overmatig drugsgebruik.

Andere nummers over lynchen en racisme in de VS:

Strange Fruit – Tragedy Khadafi, Cappadonna & Sticky Fingaz (Met heel kort Billy Holiday)(dank @RJKoopmans)

Mr. Cab Drive – Lenny Kravitz (dank @Dalvoorde)

Southern Man – Neil Young (dank @Dalvoorde)

Alabama – Neil Young (dank @Dalvoorde)

Ashes in the Fall – Race Against the Machine (dank @pletspulp)

Suppertime – Ethel Waters (dank @fzwaan & @hilketol) Heel mooi!

Enkele van de vele covers:

Nina Simone, Siouxie and the Banshees, UB40,  Diana Ross, Lou Rawls, Robert Wyatt, Jeff Buckley,  Katey Sagal